ศิลปะการจัดจานอาหารแบบญี่ปุ่นที่ไม่เหมือนใคร
เป็นที่รู้กันดีว่าอาหารญี่ปุ่นนั้น นอกจากความอร่อยที่ตราตรึงใจใครหลายคนแล้ว ภาชนะหรือกล่องอาหารก็มีความสวยงามและเป็นเอกลักษณ์ที่น่าจดจำด้วยเช่นกัน ซึ่งหลายคนอาจจะยังไม่รู้ว่าภาชนะและการจัดวางอาหารแบบญี่ปุ่นนั้นมีความพิถีพิถันมากเป็นพิเศษ
ฉะนั้นร้านอาหารญี่ปุ่นต่างๆ จึงใช้วิธีการปรุงอาหารแบบสดๆ พร้อมเสิร์ฟทันที หรือใช้เครื่องปรุงจากธรรมชาติอย่างวาซาบิหรือวัตุดิบที่ไม่ผ่านการปรุงแต่งหรือปรุงแต่งน้อยอย่าง ซาชิมิหรือซูชิ เป็นต้น เพื่อให้สามารถดื่มด่ำกับรสชาติอาหารแท้ๆ ได้อย่างสมบูรณ์ นอกจากนี้ยังรวมไปถึงการจัดวางอาหารญี่ปุ่นบนภาชนะต่างๆ ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวด้วยเช่นกัน
เอกลักษณ์ของอาหารญี่ปุ่น
จุดเด่นอยู่อย่างหนึ่งของอาหารญี่ปุ่น คือ ‘ความสดใหม่’ ซึ่งชาวญี่ปุ่นนั้นให้ความสำคัญมากกับการรักษาคุณภาพและรสชาติของอาหารให้มีความสดใหม่อยู่เสมอ โดยเน้นหลัก 5 ประการ ได้แก่
- 5 รสชาติ ได้แก่ รสเปรี้ยว รสหวาน รสเค็ม รสเผ็ด และรสขม
- 5 สี ได้แก่ สีขาวจากข้าว สีดำหรือสีม่วงจากสาหร่าย สีเหลืองจากผัก (บางชนิด) สีแดงหรือสีส้มจากปลาและเนื้อสัตว์ และสีเขียวจากผักต่างๆ
- 5 วิธีการปรุงอาหาร ได้แก่ อาหารสด ต้ม นึ่ง ย่าง และทอด
- 5 ประสาทสัมผัส ได้แก่ ดวงตาที่มองเห็นสีสันของอาหาร หูที่ได้ยินเสียงของการปรุงอาหาร จมูกที่ได้กลิ่นอาหาร และลิ้นที่รับรู้รสชาติและเนื้อสัมผัสของอาหาร
การจัดอาหารแบบญี่ปุ่น
เอกลักษณ์การจัดชุดอาหารแบบญี่ปุ่นนั้น โดยทั่วไปจะยึดหลักอิจิจูซันไซ (一汁三菜) ซึ่งจะประกอบไปด้วยน้ำซุป 1 อย่างและกับข้าวอีก 3 อย่าง ซึ่งหมายความว่าในอาหาร 1 ชุดนั้นจะต้องมีทั้งข้าว กับข้าวและเครื่องเคียง เช่น ข้าวและเครื่องเคียง พร้อมกับน้ำซุปมิโซะ 1 ถ้วย เป็นต้น โดยมีรูปแบบการจัดวาง ดังนี้
- ข้าว จะวางไว้บริเวณซ้ายมือสุด
- น้ำซุป จะวางไว้บริเวณขวามือสุด
- อาหารจานหลัก จะวางไว้บริเวณด้านบนของตำแหน่งถาดอาหาร หรือบางเมนูอาจวางรวมกับข้าว เช่น ข้าวหน้าต่างๆ
- กับข้าวหรือเครื่องเคียงรอง วางไว้ข้างๆ อาหารจานหลัง
- เครื่องเคียงเล็กน้อย เช่น ผักดอง จะวางไว้ระหว่างข้าวกับน้ำซุป
- ตะเกียบ วางไว้เป็นแนวนอนบริเวณด้านล่างของถาดอาหาร
นอกจากนี้ สิ่งสำคัญของการจัดจานอาหารแบบญี่ปุ่น จะมีสิ่งต้องคำนึงอีก 3 ประการ คือ
- การเพิ่มความน่าทานให้กับอาหาร โดยจะมีความพิถีพิถันในด้านการปรุงอาหารให้มีหน้าตาและขนาดที่มีความพอดี รวมถึงการจัดวางอาหารในจุดที่ไม่มีสิ่งอื่นมาบังความโดดเด่นของอาหารหลัก รวมถึงการเลือกภาชนะให้พอดีกับขนาดของอาหารด้วย
- สีสัน สิ่งหนึ่งที่จะทำให้อาหารมีความสวยงามน่าทานและดึงดูดสายตาได้เป็นอย่างดีนั่นก็คือ สีสัน ไม่ว่าจะเป็นสีสันของอาหารหรือมาจากการตกแต่ง โดยสีเขียวจะช่วยให้อาหารดูเย็นและมีความเป็นสุขภาพ สีแดงจะช่วยให้อาหารโดดเด่นสะดุดตาและร้อนแรง สีม่วงหรือสีดำจะช่วยเพิ่มความหรูหราให้กับอาหาร เป็นต้น
- การจัดและตกแต่งจาน ทั้งของตกแต่งจานอย่างผักใบเล็ก เช่น สะระแหน่ ผักชี พริกหรือซอสต่างๆ รวมถึงภาชนะที่ลงตัวทั้งขนาดและสีสัน เพื่อช่วยชูให้หน้าตาของอาหารมีความโดดเด่นมากยิ่งขึ้น รวมถึงความสะอาดและความสะดวกในการทานด้วย
ศิลปะการจัดวางอาหารแบบญี่ปุ่นบนภาชนะ
ศิลปะการจัดอาหารบนภาชนะของญี่ปุ่นนั้นมีมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 16 ซึ่งภาชนะสำหรับใส่อาหารอาจมีรูปแบบที่แตกต่างกันออกไป ไม่ว่าจะเป็นถ้วยข้าว ถ้วยซุป ถาดอาหาร กล่องข้าว รวมถึงตะเกียบที่มักมาพร้อมกับถาดอาหารอยู่เสมอ ซึ่งนอกจากจะต้องจัดวางตามหลักของอิจิซูซันไซแล้ว ยังมีการจัดวางอาหารตามฤดูกาลอีกด้วย
- ฤดูใบไม้ผลิ จะเป็นช่วงที่อากาศมีความอบอุ่นและมีสภาพแวดล้อมธรรมชาติที่สวยงาม การจัดอาหารจะเน้นโทนสีชมพูหรือสีเขียวที่ได้จากสีของวัตถุดิบตามฤดูกาล เช่น ดอกไม้สด ใบไม้ ผักดองต่างๆ โดยช่วงนี้จะเป็นช่วงที่ปลาชุกชุม อาหารจึงมีเครื่องเคียงมากเป็นพิเศษ ดังนั้นจึงมักจะใช้ถ้วยใบเล็กจำนวนหลายใบต่ออาหารหนึ่งมื้อ
- ฤดูร้อน ช่วงที่อากาศร้อนและมีฝนตกในบางวันจะนิยมจัดเสิร์ฟอาหารในถ้วยแก้วใสๆ ทั้งของคาวและของหวาน โดยจะใช้ชามทรงปากกว้างและก้นตื้นสีใสเพื่อให้รู้สึกได้ถึงความเย็น นอกจากนี้โทนสีและการตกแต่งจะมีสีสันที่สดใส เช่น ข้าวหน้าปลาไหลย่าง ซาชิมิกุ้งสดหรือแซลมอน โซบะเย็น เป็นต้น
- ฤดูใบไม้ร่วง เป็นช่วงเก็บเกี่ยวผลผลิตและมีอากาศที่เย็นสบาย อาหารมักจะเป็นเมนูปลาและผักหลายชนิดที่มักตกแต่งด้วยใบไม้ที่เปลี่ยนสีและจะใช้ชามเป็นภาชนะหลัก ทั้งชามไม้หรือชามเซรามิกสีทึบ
- ฤดูหนาว เป็นช่วงที่อากาศหนาวเย็นและมีหิมะตก ภาชนะที่เลือกมาใส่อาหารจึงเป็นทรงลึกที่สามารถกักเก็บความร้อนของอาหาร รวมถึงหม้อไฟรูปแบบต่างๆ ส่วนโทนสีของการตกแต่งจะเป็นสีขาว เช่น เมนูปลาหมึกยักษ์ ปู และซุปหม้อไฟต่างๆ
นอกจากนี้ การจัดอาหารแบบญี่ปุ่นยังพิถีพิถันในเรื่องการจัดวางชิ้นอาหาร เช่น ซาชิมิหรือซูชิ จะมีการจัดเรียงชิ้นปลาหรือชิ้นข้าวปั้นให้มีความสวยงามเป็นระเบียบ เพื่อโชว์รายละเอียดของอาหาร รวมถึงเป็นการคุมอุณหภูมิของอาหารให้มีความสดใหม่อยู่เสมอ ดังนั้นภาชนะหรือถาดใส่ซาชิมิรวมถึงแซลมอนหน้าต่างๆ จะมีลักษณะแบน มีทั้งแบบถาด แบบกลม และจะใช้สีดำและสีทองเป็นหลัก เพื่อชูสีสันของอาหารให้มีความโดดเด่นน่าทานมากยิ่งขึ้น
ปัจจุบันมีภาชนะอาหารญี่ปุ่น ทั้ง ถาดใส่ซูชิ กล่องใส่ซูชิ กล่องซาชิมิ หรือซูชิหลากหลายรูปแบบ โดยผลิตจากพลาสติกคุณภาพดี มีน้ำหนักเบา สามารถบรรจุอาหารที่มีความสดได้นานและทำให้อาหารมีความสวยงามมากยิ่งขึ้น โดยสามารถเลือกซื้อได้ที่ https://www.samuraikitchenware.com/
Line ID : @samuraikitchenware (มี@)
ธ.กรุงเทพ
